Vuyiswa

Elke woensdag komt V. Uitgesproken dus als Veee. V heet eigenlijk Vuyisma, maar blijkbaar is die naam te moeilijk voor witte mensen want ze stelde zichzelf voor als V. Vuyisma is een Xhosa naam en betekent “ happyness” . Een prachtige naam. Maar we noemen haar dus V.

V. is onze hulp, onze schoonmaakster. Echt nodig hebben haar niet. Ik heb immers een behoorlijk lege agenda en ons appartement is ruim maar natuurlijk veel kleiner dan ons huis in Nederland. Maar V hoort een beetje bij het huis. Ze maakt ook twee maal in de week schoon bij onze onderburen. Al voor onze komst werd er op aangedrongen dat we haar een dag in de week zouden inhuren. Een hele dag nota bene! Maar je geeft op deze manier toch iemand een inkomen denken we dan maar weer. 250 rand per week betalen we haar. Dat is ongeveer 17 euro.

V en ik hebben allebei een 21 jarige zoon, maar dan heb je ook alle overeenkomsten tussen ons gehad denk ik. V woont in Phillipi een township in de Cape flats. Ze woont in de Shags (krottenwijken). Ik moest even zoeken voor ik Phillipi gevonden had. Op de meeste kaarten van Kaapstad ontbreken de arme townships namelijk. Khayelitsa en Mitchells plain worden als een grote vlek weergegeven.

V heeft 4 “taxi’s” nodig voor ze bij ons is. Ze doet er bijna 3 uur over. Met een taxi bedoelt ze een minibusje. Hét vervoer voor de zwarte en gekleurde bevolking. Overal zie je hier de witte minibusjes. Ze hebben vaak wel ergens blikschade maar toch zien ze er aanmerkelijk beter uit dan hun broertjes in Malawi en andere Afrikaanse landen. Ze hebben allemaal een gele streep langs de hele zijkant en daaronder een uitwaaierende Zuid Afrikaanse vlag. In de spits zijn ze behoorlijk beangstigend als je zoals wij net een nieuwe auto hebt aangeschaft. Ze toeteren en toeteren en hebben klaarblijkelijk volstrekt eigen verkeersregels.

Ik bedacht me dat ik V best af en toe thuis zou kunnen brengen. Dat zou haar tijd besparen en mijn nieuwsgierigheid bevredigen. Ik ken de townships in Blantyre waar ik zonder angst overdag rondreed, maar hier heb ik er geen idee van. Een rondleiding door Khayelitsa, zoals je die hier kunt boeken bij de toeristenbureaus, stuit me tegen de borst, maar V wegbrengen zou iets anders zijn maakte ik mezelf wijs.

Het idee bleek al snel niet echt reëel. Allereerst hoorde ik van een paar HIV researchers die een paar dagen over waren uit Nederland en Engeland, dat ze moeite hadden om een Uberchauffeur te vinden om hen naar de kliniek in Guguletu, een vergelijkbaar township, te brengen. Uber wordt hier onder toeristen en de lokale witte bevolking heel veel gebruikt. Maar de uberchauffeurs durven of willen sommige townships blijkbaar niet in. En toen ik vervolgens op de wijk Philippi ging zoeken zette ik het plan voorlopig nog maar even in de ijskast: tientallen doden bij schietpartijen, stenigingen, verkrachtingen, berovingen, etnisch geweld tegen immigranten, geweld van bendes en ga zo maar door. De shags van Phillipi lees ik zouden de “crime capital” van Zuid Afrika zijn. De politie komt er nauwelijks. De hutjes/ krotten staan zo dicht opeen dat ze er met politiewagens niet kunnen komen. Er zouden ook police officers hebben gemeld dat ze de wijk hebben opgegeven. Er zijn recent betogingen geweest bij het politieburo met de eis om actie en bescherming.

V. woont daar dus. Voor mij zou het te onveilig zijn en zij slaapt daar iedere nacht. Een man heeft ze niet. Wel heeft ze een 15 jarige dochter en een 21 jarige zoon. Een 15 jarig meisje tussen al dat geweld en verkrachtingen… Ze vertelt dat er iedere dag vechtpartijen zijn. Meestal met de Zimbabwanen of andere immigranten. Of ze bang is weet ik niet. Dat heb ik haar nog niet gevraagd. Ik zou haar nog zoveel meer willen vragen maar ik heb al zoveel gevraagd vind ik. Ze geeft wel antwoord op mijn vragen maar uit zichzelf vertelt ze niet veel. Daardoor voelt het soms alsof ik haar aan het uithoren ben. Of ze mijn vragen maar raar vind? Ik weet het niet. Ik kan haar nog niet zo goed peilen. Dat heeft wat tijd nodig denk ik.

Ze is stevig gebouwd en heeft een prachtig gezicht vooral als ze lacht. ’s Ochtends komt ze gekleed in een leuke rok en blouse puffend onze trappen opgesjouwd om vervolgens een zelfde soort blauw schort aan te trekken waarin je hier ook de nanny’s op straat ziet lopen. Er voltrekt zich dan een soort metamorfose. Ineens is ze de bediende en lijkt er meer afstand te ontstaan.

Het is ongemakkelijk. Het gaat allemaal zo anders dan in Nederland. Nadat ze de eerste keer was geweest kwam ik er achter dat het gebruikelijk is dat je lunch voor je personeel verzorgt. Had ze dus mogelijk de hele dag niet gegeten! Wel allerlei vragen stellen en heel erg proberen niet te kolonialistisch te zijn maar geen eten verzorgen. Tja….. Alan onze onderbuurman vertelde dat hij vaak wat eten voor haar achterliet op het aanrecht: wat brood en eieren enzo. De tweede keer dat ze kwam had ik brood, bananen, koekjes en eieren neergelegd en “Feel free to take something from the fridge” gezegd. Ook niet slim want toen bleek alles op en lagen er alleen nog maar groentes in de koelkast. Ik had het kunnen weten. Even Malawi vergeten.

En hoewel het een prettig mens is met vrolijke uitstraling en ik benieuwd ben naar haar leven en hoe zij tegen dingen aankijkt, zit ze me eerlijk gezegd ook wel in de weg. Ik kan me niet echt terugtrekken hier. Dus ga ik als zij er is maar wat rondwandelen, boodschappen doen ed. Eerst kletsen we wat en dan ga ik op pad. Ik hoop dan dat ze een beetje klaar is als ik thuiskom om een uur of 1 's middags maar dat valt tegen. Ze doet namelijk alles zeer zorgvuldig en dat duurt lang kan ik je zeggen. Alan en Melissa vertelden me dat ze haar ook lieten wassen en strijken maar daar ben ik na de eerste keer mee opgehouden. Gladder gestreken kunnen overhemden, dekbedovertrekken en theedoeken niet zijn maar dat duurt me echt te lang. Ik zorg er nu voor dat alles gewassen en gestreken is de dag voor ze komt.

Op de dag dat Zuma zijn vertrek uieindelijk aankondigde was V. er ook. In de stad was de spanning voelbaar. V. luisterde tijdens het poetsen naar de radio op haar mobiele telefoon. Ze is fervent ANC aanhanger maar was heel erg tegen Zuma. “The big man is speaking now” zei ze ineens. Samen hebben we naar de TV gekeken. Helaas deed hij toen nog geen afstand. Dat gebeurde pas ’s avonds, hij kon niet anders. Nu hebben we dus Ramophosa maar daarover de volgende keer.

De titel van deze BLOG moet ik misschien ook veranderen want Day zero is tot twee maal uitgesteld en staat nu op 9 juli. Toch regent het nog steeds vrijwel niet en blijven de waterrestricties blijven van kracht. Maar we weten al niet beter. Het wordt nog wennen straks weer in Nederland: zomaar de WC dortrekken na een plasje!

Hartelijke groet uit Kaapstad
Marianne